- Priznavanje Palestine kao nezavisne države postalo je važna tema na međunarodnoj sceni, ali pitanje koje mnoge zanima jeste šta to zapravo znači u praksi i kakve posljedice donosi ovakva odluka za globalne odnose.
U međunarodnoj politici, priznanje države jedan je od najvažnijih koraka koji zemlja ili entitet može ostvariti na putu prema punoj suverenosti i legitimnosti.
U slučaju Palestine, pitanje priznanja nezavisnosti izaziva brojne političke, pravne i diplomatske složenosti, s obzirom na dugu i složenu historiju izraelsko-palestinskog sukoba. Iako je veliki broj država formalno priznao Palestinu kao nezavisnu državu, važno je razumjeti šta to zapravo znači u praksi — kako na međunarodnoj sceni, tako i u svakodnevnom životu Palestinaca.
Šta znači međunarodno priznanje države?
Priznanje države je formalni čin kojim jedna država ili međunarodni subjekt (kao što je Ujedinjene nacije ili regionalne organizacije) potvrđuje da nova politička jedinica ispunjava uslove državnosti i da zaslužuje tretman suverene države u međunarodnim odnosima.
Ova formalnost otvara vrata za uspostavljanje diplomatskih odnosa, potpisivanje ugovora, pristup međunarodnim organizacijama, i uopšte priznavanje političke i pravne nezavisnosti.
- Prema Montevidskoj konvenciji iz 1933. godine, država treba da ima:
– trajno stanovništvo;
– definisanu teritoriju;
– vladu;
– sposobnost ulaska u odnose sa drugim državama.
Palestina formalno ispunjava ove uslove, mada se njena teritorija i vlast često osporavaju zbog okupacije i sukoba.
- Koliko država priznaje Palestinu?
Preko 150 država širom svijeta je do sada priznalo Palestinu kao nezavisnu državu, većinom u Africi, Aziji, Latinskoj Americi i dijelu Evrope. Mnoge zemlje članice Pokreta nesvrstanih su izrazile svoju podršku, dok su zemlje zapadne Evrope i Sjeverne Amerike uglavnom bile opreznije ili nisu priznale Palestinu iz političkih razloga.
Palestina je 2012. godine dobila status nečlanice posmatrača u UN-u, što je korak koji joj je omogućio učestvovanje u nekim aktivnostima UN-a, ali ne i puno članstvo.
U posljednjih nekoliko sedmica, niz država koje tradicionalno nisu priznavale Palestinu odlučio je prelomiti i formalno podržati njenu državnost. Među njima su Ujedinjeno Kraljevstvo, Kanada, Australija i Portugal, čime je broj zemalja koje priznaju Palestinu premašio 150 od ukupno 193 članice Ujedinjenih nacija.
Također, francuski predsjednik Emmanuel Macron najavio je priznavanje Palestine rekavši da će formalna deklaracija biti data tokom zasedanja Generalne skupštine Ujedinjenih nacija u New Yorku.
“Hitna potreba danas je da se rat u Gazi završi i da se civilno stanovništvo spasi. Mir je moguć. Potreban nam je hitan prekid vatre, oslobađanje svih talaca i ogromna humanitarna pomoć narodu Gaze”, napisao je.
Mnoge zemlje su formalno priznale Palestinu kao nezavisnu državu, ali to priznanje ne podrazumijeva definisane, međunarodno prihvaćene granice. Teritorijalni sporovi, okupacija i dvojstva oko statusa Jerusalema čine da granice nisu standardizovane ili priznavane od strane svih aktera.
Ovaj trend može se posmatrati kao značajan pomak u međunarodnoj diplomatiji i pokazatelj sve veće podrške palestinskoj državi.
Šta priznanje donosi Palestini?
Politička i diplomatska dimenzija:
Priznanje omogućava Palestini da učestvuje u međunarodnim organizacijama poput UNESCO-a, Međunarodnog krivičnog suda (ICC), Svjetske zdravstvene organizacije (WHO) i drugih. To je važno za jačanje njenog međunarodnog legitimiteta i mogućnost pravne zaštite u međunarodnim sudovima.
Pristup međunarodnim resursima i pomoći:
Kao priznata država, Palestina može lakše aplicirati za međunarodnu pomoć, razvojne projekte i dobiti bilateralne sporazume koji pomažu u jačanju njenog društveno-ekonomskog položaja.
Simbolička i moralna podrška:
Za palestinski narod, priznanje znači priznanje njihove borbe za državu i pravo na samoodređenje. To je važan psihološki i politički znak solidarnosti međunarodne zajednice.
Šta priznanje NE znači?
– Prava kontrola nad teritorijom: Iako su mnoge države priznale Palestinu, to ne znači da ona ima punu kontrolu nad svojim teritorijem. Zapravo, Zapadna obala, Istočni Jerusalem i Pojas Gaze su pod izraelskom okupacijom ili djelomičnom upravom. Ova teritorijalna nesigurnost ozbiljno ograničava stvarnu suverenost Palestine.
– Automatsko članstvo u UN-u: Palestina još nije postala punopravna članica Ujedinjenih nacija. Za to je potrebna preporuka Vijeća sigurnosti, gdje Sjedinjene Američke Države i neke druge države imaju pravo veta, zbog čega prijem nije realiziran.
– Rješavanje sukoba: Priznanje nije donijelo kraj izraelsko-palestinskom sukobu niti konkretnu promjenu u svakodnevnom životu na terenu. Sporazumi o miru i trajna rješenja još uvijek nisu ostvareni.
Šta priznavanje Palestine znači za međunarodne odnose?
Priznanje Palestine dijeli međunarodnu zajednicu i često je predmet diplomatskih napetosti, naročito između zemalja koje podržavaju Izrael i onih koje podržavaju palestinske zahtjeve. S jedne strane, priznanje jača poziciju Palestinaca u pregovorima; s druge strane, neki tvrde da ovakva praksa može dodatno otežati direktne pregovore i eskalirati sukobe.
Priznanje Palestine kao nezavisne države jeste značajan simbolički i politički korak ka međunarodnom priznanju palestinskog prava na samoodređenje. Međutim, ono ne donosi automatsku i potpunu suverenost, niti okončava političke i teritorijalne prepreke.
Palestinska država, iako priznata od strane mnogih zemalja, i dalje se suočava s izazovima u ostvarivanju stvarne kontrole nad svojom teritorijom i punim međunarodnim statusom.
U konačnici, priznanje je važan diplomatski alat, ali pravi značaj i efekti te odluke ovise o daljnjim političkim procesima, pregovorima i, naravno, realnoj volji svih uključenih strana za postizanjem trajnog i pravednog mira.
(NKP.ba)
