Horion Bosna: Odakle ljiljani na grbu Bosne?

Nova rubrika na NKP: Horion Bosna – Upoznaj svoju domovinu da bi je više volio

Zastava Banovine, a potom i Kraljevine Bosne, zasnivala se na grbu bosanske dinastije Kotromanić, Kralja Tvrtka I i njegovih nasljednika. Zastava srednjovjekovne Bosne bila je bijele boje sa grbom dinastije Kotromanić na sredini. Zastava Kraljevine Bosne se razlikovala od zastave Republike Bosne i Hercegovine (1992 – 1995.), po tome što je imala krunu sa heraldičkim ljiljanima.Često se može čuti pitanje otkud na bosanskim državnim obilježjima ljiljani i šta oni znače? Postoji vjerovanje da je ljiljan preuzet od Francuza, odnosno od anžuvinske dinastije koja je u svojim kraljevskim simbolima također imala ljiljane.

Treba, međutim, spomenuti da je ljiljan u srednjovjekovnoj Evropi bio veoma raširen pa ga nalazimo na grbovima i zastavama brojnih dinastija i feudalaca, kako u Francuskoj, tako i u Španjolskoj, Engleskoj, Mađarskoj, Flandriji, Italiji itd. U tome se posebno isticala Francuska, što je razlog da neki historičari smatraju da je tu njegova kolijevka, odnosno da se iz Francuske prenio u druge zemlje. Tumači se da je do toga došlo bilo političkim utjecajem ili brakovima između dinastija. Od nje ga je preuzela i Mađarska. S obzirom da je i srednjovjekovna Bosna na svojim državnim obilježjima imala taj znak, kod mnogih vlada uvjerenje da ga je ona preuzela od Mađarske. Međutim, u Bosni je ljiljan korišten kao umjetnički motiv stotinama godina prije pojave evropskih dinastija. Na Ilidži je nađen rimski spomenik ukrašen znakom ljiljana od prije 2.000 godina. Kao arhitektonsko-dekorativni elemenat u bazilikalnim gradnjama susreće se na tlu Bosne i u kasnoantičko doba (V-VI stoljeće). U srednjem vijeku njegov motiv je toliko upotrebljavan da je u pravom smislu postao zaštitnim znakom bosanskog naroda. Srednjovjekovni Bošnjani su ga osobito rado stavljali na svoje grobne spomenike (stećke), izrađivali nakit s njegovim likom (naušnice, dijademe, pojaseve i sl.), njime ukrašavali knjige, utkavali ga u platno kao dezen, uzimali ga kao dekorativni elemenat u arhitekturi i sl. Ljiljan je bio toliko omiljen u srednjovjekovnoj Bosni da su onovremeni stanovnici Bosne sebe poistovjećivali s tim cvijetom. Papa Grgur IX u pismu iz 1236. godine upućeno bosanskom velikašu Sebislavu, koji je držao oblast sjeveroistočne Bosne (Soli), u kojem ga hvali što je ostao vjeran katoličkoj vjeri za razliku od njegovih zemljaka, kaže da je jedini on ljiljan, i to među trnjem. Time je htio reći da nisu Bošnjani ljiljani, kako to oni za sebe vole reći, nego je on ljiljan, a oni su trnje (zato što su bogumili…).

Bilo bi pogrešno misliti da se ljubav Bosne prema ovom cvijetu veže samo za srednji vijek. Isti je slučaj bio u doba osmanske vladavine. Za njega je u to vrijeme bio uobičajen naziv zambak. Uzgajan je u dvorištima, o njemu se pjevalo, njegovim likom su ukrašavani rukopisi, stavljao se na nišane, primjenjivao se u ukrasnoj arhitekturi, posebno u džamijama. U Gradačcu se može vidjeti iznad mihraba džamije Husejnije, u Sarajevu iznad glavnog ulaza džamije Magribije na Marin Dvoru itd.

Horion Bosna na Facebooku

(NKP kalesijski.com/ HORION BOSNA)

Pratite Nezavisni Kalesijski Portal na Facebooku